PO RUSSKIPOLSKIFRANCAISDEUTSCHENGLISHČESKY ÚVODNÍ STRANA MORAVSKOSLEZSKY KRAJ ZLINSKY KRAJ OLOMOUCKY KRAJ JIHOMORAVSKY KRAJ PARDUBICKY KRAJ KRALOVEHRADECKY KRAJ LIBERECKY KRAJ VYSOCINA PRAHA STREDOCESKY KRAJ USTECKY KRAJ JIHOCESKY KRAJ PLZENSKY KRAJ KARLOVARSKY KRAJ FOLKLORNÍ SDRUZENÍ ČESKÉ REPUBLIKY CESKY ROZHLAS BESKYDY-VALASSKO SLEZSKA HARTA CZECH TOURISM
Piątek 29.03.2024
VYHLEDÁVÁNÍ
  Vyhledávací centrum
Rejstřík ČR
ZÁKLADNÍ INFORMACE
  Základní informace o ČR
Česká NEJ
Kraje ČR
Turistické regiony
Turistické oblasti
Města a obce
Euroregiony
Mikroregiony a sdružení
Pohádkové regiony
AKTUALITY A AKCE
  Aktualnošci
Databanka akcí
Folklorní akce a festivaly
Turistické akce
PRAHA SRDCE EVROPY
  Město PRAHA
Pražská informační centra
Kalendář akcí v Praze
LÁZEŇSTVÍ
  Lázeňská zařízení
Zdravotní pojištění
Turystyka kongresowa
  Výstavy a výstaviště
Kongresová centra
Výstavnictví a propagace
Kongresy a konference
Veletrhy a výstavy
Turystyka wiolny czas
  Informační centra
Kultura i zabawa
Památky UNESCO
Památky a architektura
Cirkevní památky
Hrady a zámky
Aktywny odpoczynek
Pěší turistika
Agroturistika
Cykloturistka
Vodní turistika a sporty
Vinařská turistika
Sport i relaks
Klub českých turistů
Cestovní kanceláře
Folklor a tradice
  Folklorní sdružení
Folklorní soubory
Folklorní festivaly
Lidové tradice a zvyky
Lidová řemesla a výrobky
Příroda a její ochrana
  Biosférická rezervace UNESCO
Chráněná krajinná území
Ciekawostki przyrody
Jeskyně a propasti
Vrcholy, hřebeny, sedla
Fauna a flora
Naučné stezky
Zakwaterowanie i wyzywienie
  Autokemp, kemp, tábořiště
Hotele, pensjonaty
Chaty a chalupy
Rekreační areály
Další ubytování
Restaurace
Příjemné posezení
Gastronomické speciality
Handel i uslugi
  Služby motoristům
Nákupní centra
PODPORA PODNIKÁNÍ
  Investiční příležitosti
Finanční sektor a pojištění
Nemovitosti k prodeji
Průmyslová výroba
Potravinářská výroba
Království perníku

Třebechovický Proboštův betlém [ Betlém ]

Streszczenie

Wydarzenia związane z narodzinami Chrystusa zostały opisane przez ewangelistów Mateusza i Łukasza, a ich relacja stała się inspiracją do przedstawiania tego zdarzenia od początków naszej ery aż po współczesność. Najwcześniejsze przykłady sztuki chrześcijańskiej znajdziemy na ścianach katakumb rzymskich. Na przykład fresk w katakumbach św. Priscilli z pierwszej połowy III wieku przedstawia jedynie Marię Pannę z Dzieciątkiem Jezus, którym kłaniają się mędrcy ze Wschodu. W 313 roku cesarz rzymski Konstantyn Wielki (306 - 337) uznał chrześcijaństwo za oficjalną religię. Przykładem wczesnej sztuki chrześcijańskiej są też sarkofagi, gdzie szczególnie widoczna jest technika reliefów. Sceny z życia Jezusa Chrystusa wraz ze scenami przedstawiającymi jego narodziny możemy do dzisiaj podziwiać na mozaikach z V i VI wieku. Na ziemiach czeskich najstarszy wizerunek przedstawiający narodziny Chrystusa znajdziemy w romańskim Kodeksie wyszehradzkim z 1085 roku. Motyw narodzin można do dnia dzisiejszego oglądać na malowidłach ściennych z 1134 roku w kaplicy zamkowej św. Katarzyny w Znojmie, a także na wspaniałym cyklu obrazów tablicowych na przykład Mistrza z Wyższego Brodu czy Mistrza ołtarza w Trzeboni, który po 1390 roku stworzył tzw. Adorację hlubocką (Adorace hlubocká). Często wymieniany jest relief ołtarza w kościele Matki Bożej przed Tynem w Pradze i szereg drewnianych gotyckich reliefowych wizerunków narodzin Chrystusa, które są elementem zbiorów znanych czeskich muzeów i galerii. Motyw narodzin Chrystusa umieszczono również w jednym z inicjałów Graduału Laterańskiego z kościoła św. Andrzeja w Třebechovicach pod Orebem z 1559 roku.

Rozpatrując kształtowanie się tradycji szopek należy odróżnić jedynie plastyczne wyobrażenie narodzin Chrystusa lub wykonane technikami malarskimi od rzeczywistych szopek, bliskich przedstawieniu scenicznemu i wykonanych z samodzielnych części z możliwością zmiany. Prototypów powstawania szopek możemy się także doszukiwać w prostych formach dramatycznych i w misteriach religijnych, które oddzieliły się od liturgii kościelnej, stając się samodzielnym gatunkiem. Do tej kategorii należy też często przywoływane przedsięwzięcie świętego Franciszka z Asyżu (1182 - 1226). Wiele osób uważa wszakże, że był to impuls do tworzenia kolejnych jasełek i kształtowania tradycji szopek. Św. Franciszek w czasie Świąt Bożego Narodzenia w 1223 roku przedstawił misterium przyjścia Zbawiciela na doczesny świat, które stało się udziałem uczestników obrzędu w jaskini wykutej w skale w pobliżu miejscowości Greccia we Włoszech. Polecił zbudować proste jasełka, przyprowadzić osiołka i wołu, a następnie asystował przy mszy, która wywarła tak ogromne wrażenie na pobożnych wieśniakach, że w następnych latach powtarzano ją. Sceny przedstawiające narodziny Chrystusa malowano na obrazach tablicowych lub ciosano tworząc reliefy, z których następnie figury zaczynały się oddzielać i wysuwać na pierwszy plan. Tutaj możemy już mówić o szopkach, które odpowiadają kryteriom współczesnym. Pierwszą tego typu kolekcję stworzył włoski rzeźbiarz i architekt Arnolfo da Cambio (1245 - 1301/2) dla kościoła S. Maria Maggiore w Rzymie. Szopki zaczęły się coraz bardziej upowszechniać w kościołach i klasztorach, zwłaszcza za pośrednictwem zakonów, znalazły też swoje miejsce w domach majętnych warstw społeczeństwa we Włoszech, jak i w innych częściach Europy. Szopki popularyzowali również czescy jezuici. P. Silbert Jolan z Igławy zbudował pierwszą szopkę w Indiach w czasie swojej tamtejszej działalności w latach 1708 - 1745. P. Samuel Fritz z Trutnova przyczynił się do stworzenia południowoamerykańskiej tradycji budowania szopek. Czescy misjonarze w latach 1728 - 1738 spopularyzowali ukraińską i białoruską analogię jasełek zwaną "wiertep" ("věrtěp") aż po obszary Syberii. W okolicach Krakowa przyjęła się "szopka krakowska" mająca postać spektaklu związanego z okresem Bożego Narodzenia - była kombinacją przedstawienia bożonarodzeniowego i betlejemskiej sceny.

Problematyka książki skupia się, co jest zupełnie naturalne i w pełni uzasadnione, na szopce třebechovickiej będącej dziełem Probošta, którą w 1999 roku uznano za pomnik kultury narodowej. Jej twórcą jest Josef Probošt (1849 -1926), który pomimo wielu przeszkód potrafił przeforsować swój zamiar, a następnie realizować go przez czterdzieści lat swojego życia wraz ze współpracownikami - rzeźbiarzem Josefem Kapuciánem (1841- 1908) i Josefem Frimlem (1861 - 1946). Wspólna praca rzeźbiarza - amatora Josefa Probošta, profesjonalisty Josefa Kapuciána, uzupełniona mechanizmem ruchomym Josefa Frimla jest do dzisiaj, dzięki swym walorom artystycznym i technicznym, unikatem na skalę światową. Mechaniczną szopkę, o długości 7 m, głębokości 3 m i wysokości 1,8 m podziwiają znawcy i szeroka publiczność bez różnicy wieku, narodowości i wyznania religijnego. Szopka ma ponad 2000 rzeźbionych części, z tego 373 figur. Niektóre figury są statyczne, 120 z nich porusza się na pasach, 51 naśladuje złożone ruchy ludzi w trakcie pracy. Na siedmiu tarasach rozgrywa się akcja "szopki pasyjnej", ponieważ oprócz scen z życia Jezusa Chrystusa opisanego w Ewangeliach, przedstawia też wydarzenia Wielkiego Tygodnia. Nie brak tutaj również obrazów związanych z codziennym życiem třebechovickich rzemieślników i sąsiadów Probošta na przełomie XIX i XX wieku. Szopka, z małymi wyjątkami, w całości wykonana jest z różnych gatunków drewna z kołami transmisyjnymi, wałkami i mechanizmem krzywkowym włącznie. Pierwotny napęd ręczny przy pomocy korby został później zastąpiony małym silniczkiem elektrycznym. Szopka wędrowała po Czechach jeszcze za życia Probošta. W latach trzydziestych ubiegłego wieku po stopniowej zmianie jej właścicieli także po ówczesnej Czechosłowacji. Niezwykłym zainteresowaniem cieszyła się szopka na światowej wystawie EXPO 1967 w Montrealu, tak samo jak w holenderskim Madurodamie i w Londynie, gdzie z zainteresowaniem obejrzała ją też królowa Elżbieta I. Od 1972 roku wchodzi w skład stałej ekspozycji w Muzeum Szopek w Třebechovicach.

Rozdział poświęcony czeskim i morawskim szopkom jest wstępem do zapoznania się z tradycyjnymi obszarami czeskimi słynącymi z szopek, jak też ze współczesnym profilem muzealnych zbiorów szopek, nie jest natomiast w żadnym razie ich katalogiem. Wybrane, wymienione tutaj szopki, uporządkowane według materiałowego podziału zbioru są z reguły nazywane według miejsca ich pochodzenia czy występowania lub według nazwiska ich rzeźbiarza czy właściciela. Muzeum Szopek w Třebechovicach jest jedynym wyspecjalizowanym muzeum w Republice Czeskiej, którego celem jest w pełnym zakresie gromadzenie, przechowywanie i prezentowanie dowodów z przeszłości i współczesności, dotyczących czeskiej i słowackiej tradycji budowania szopek. Muzeum posiada w swoich zbiorach ponad czterysta szopek. Przy pomocy licznej kolekcji wystawionych szopek, muzeum chce w przystępny sposób zaznajomić zwiedzających z wydarzeniem, które się przy jasełkach odegrało, z jego aktorami i wszystkimi powiązaniami, i w ten sposób dopomóc w znalezieniu odpowiedzi na wiele pytań dotyczących sensu życia i pracy człowieka, odnawiając tą drogę źródło spokoju, poczucia szczęścia i zwykłej ludzkiej wzajemności.

Autorzy książki chcieli za jej pośrednictwem przede wszystkim złożyć hołd twórcom szopki Probošta z Třebechovic, wszystkim, którzy przyczynili się do jej powstania, ale również tym, dzięki którym zachowała się ta wspaniała drewniana bajka pełna pokory, poezji i głębokich przeżyć estetycznych. Podziękowania należą się również ich naśladowcom, bez względu na to, czy wymieniono ich w tej publikacji czy nie za to, że swoją twórczością umożliwiają nam powroty do "szopki - dzieła rąk i odbicia duszy".

LOKALIZACJA

DALSZE INFORMACJE: http://www.betlem.cz

Typ zapisu: Betlém
AKTUALIZACJA: Ladislav Hollý (archívní záznam) org. 118, 25.01.2005 v 10:50 hodin
Copyright 1998-2024 © www.infoSystem.cz,
součást prezentačního a rezervačního systému Doménová koule ®
VELETRHY
FOLKLORNÍ AKCE A FESTIVALY
TURISTIKA